F  r  a  n  c  i  s  c  i        M  a  u  r  o  l  i  c  i        O  p  e  r  a        M  a  t  h  e  m  a  t  i  c  a
Introduzione Help Pianta Sommario
Emendatio et restitutio Apollonii Pergaei conicorum elementorum Liber primus Propositio 53
<- App. -> <- = ->

[S:46]

Lemma

Esto semicirculus abg. // Data ratio ez ad zh. // Oportet ipsi gb parallelum1 ducere, utpote2 rd coincidentem ipsi ag productae, ita ut quadrato rd ad rettangolo adg sit sicut ez ad zh.

Ducatur a centro l kathetus3 ad ipsam bg usque ad periferiam ln4. // Et nm penes ipsam bg quae, per 15am 3ii Euclidis tanget circulum. // Deinde sit [A:34v] ipsi ez aequalis zt. // Item th apud c bifariam secta.

// Et sicut zt ad tc sic sit5 mx ad xn. // Ipsique xn aequalis sit no. // Et coniungantur lx lo secantes periferiam6 apud r p. // Et coniungatur prd.

figura 1
// Itaque propter lineas xn no aequales, aequidistat prd ipsi mo ita ut ipsarum om pd sint proportionalia, per 2am 6i Euclidis7.

// Cumque sit zt ad tc sicut mx ad xn. // Et ct ad th sicut nx ad xo.8 // Erit ex aequali9 zt ad th sicut mx ad xo. // Et conversim ht ad tz sicut ox ad xm. // Et coniunctim10 hz ad zt vel ze sicut11 om ad mx atque ideo sicut12 pd ad dr.

// Sed13 pd ad dr sicut14 rettangolo pdr ad quadrato dr per primam sexti Euclidis. // Cumque per 35am tertii rettangolo adg aequale sit rettangolo pdr erit et pd ad dr sicut rettangolo adg ad quadrato dr. // Igitur rettangolo adg ad quadrato dr sicut15 hz ad ze. // Et conversim quadrato dr ad rettangolo adg sicut16 ez ad zh. // Itaque pd est linea, quae ducenda17 proponitur.

53a. Duabus datis lineis terminatis ad rectos invicem, altera producta in eodem recto angulo;18 invenire in producta coni sectionem nuncupatam hyperbolen in eodem plano lineis,19 ut productae exordium centrum sit20 sectionis, summitas autem punctum ad angulum: quae autem21 ducitur a sectione ad diametrum angulum faciens aequalem dato possit id, quod adiacens rectangulum ad alteram lineam, latitudinem habens receptam sub applicata ad summitatem, excedens specie simili et similiter posita sub lineis a principio.

Sint ad rectos datae ab bg. // Et producatur ab usque ad d. // Angulusque datus primum rectus22.

// Oportet invenire hyperbolen in plano abg cuius transversa diametros ab. Recta vero sit bg. Summitas [[quae]]23 punctum b. Et ordinate ductae a sectione ad bd sint ad datum angulum applicatae24.

// Exurgat ex ab planum rectum ad subiectum planum: et in ipso circa ab circulus describatur aebz ipsa25 el ipsam ab bifariam et ad rectos apud c secante et perinde diametro [[exente]]26 ita ut27 ec ad cl maior non sit, quam ab ad bg.

// Itaque si ec ad cl sit sicut ab ad bg capiatur l punctum. // Sin vero, sit ec ad cm28 sicut ab ad bg et capiatur m punctum. // Et ducatur mz penes29 ipsam ab. // Et coniungantur az ez zb. // Et agatur bx penes30 ez. //

figura 2

// Eritque per 26am 3ii angulus aze aequalis angulo ezb quandoquidem aequales periferias subtendunt.

// Sed per 29am primi Euclidis angulus aze ipsi zxb angulus autem ezb angulo zbx aequalis est.

// Igitur anguli zxb zbx invicem aequales: [A:35r] // Et ideo, per 6am primi Euclidis ipsae bz zx aequales31.

// Itaque intelligatur conus: cuius vertex z basis vero circulus circa diametrum bx rectus ad triangolo bzx. Eritque rectus conus, quandoquidem bz zx aequales32.

// Deinde producantur zb zx mz ab totaque conica superficies: quae secetur plano, quod parallelum sit ipsi bx circulo. Sitque sectio circulus per 4am huius, ptr33 cuius diameter th.

// Eritque cir[S:47]culus ptr sicut circulus bx rectus ad triangolo zht. // Quare per 19am 11i Euclidis pdr linea, quae communis sectio est subiecti plani et circuli ptr recta erit ad idem triangolo zht et ideo ad ipsas th db.

// Itaque, quoniam sectionis pbr quam subiectum planum rectum ad triangolo zht in cono facit, diameter34 db coincidit35 lateri coni hz producto supra verticem apud a. // Ideo, per 12am huius sectio pbr hyperbole36 est: cuius diameter37 ab vertex b et ordinate ductae ad rectos diametro. // Et quoniam ab38 ad bg sicut39 ec ad cm et ideo sicut [[en]] ad [[nz]] per 2am sexti Euclidis ideo et40 sicut rettangolo enz ad quadrato nz41, per prima eiusdem sexti.

// // Sed rettangolo enz aequale est rettangolo anb per 34am. tertii:42: igitur ab ad bg sicut43 rettangolo anb ad quadrato nz.

// Producta vero zo penes ipsam bd rettangolo anb ad quadrato nz
ratio componetur ex rationibus
angolare aperta an adnz ad ad dh zo ad oh
bn ad nz bd ad dt zo ad ot
44
propter linearum aequedistantiam et triangolo triangolo similitudinem.

// Igitur et ratio ab ad bg componetur45 ex rationibus
angolare aperta zo ad oh
zo ad ot
ex quibus componitur ratio quadrato zo ad rettangolo hot. // Quare ab ad bg sicut46 quadrato zo ad rettangolo ho. //47 Cumque zo aequedistet ipsi ad. // Erit per 12am huius ab transversum: bg vero rectum sectionis pbr hyperboles latus.

// Factum ergo48, quod proponebatur faciendum.

Sed non sit iam datus angulus rectus: sintque datae lineae ab ag. // Datusque angulus bat.

// Oportet itaque describere hyperbolen, cuius diameter ab. // Recta vero ag. // Ordinate autem ductae ad angulum tab applicandae.

// Secetur ab bifariam in puncto d. // Et circa ad describatur semicirculus azd. // Et penes ipsam at ducatur zh coincidens ipsi da productae in h. [A:35v] Ita ut quadrato zh ad rettangolo dha sit sicut ag ad gb49 sicut50 lemma praemissum docet51. // Et coniungatur ztd. // Et ipsarum zd dt media proportionalis sit dl. // Ponaturque ipsi ld aequalis dc et rettangolo lzm

figura 3
aequale52 quadrato az. // Et coniungatur cm. // Et nlx ad rectos ipsi dz. // Quibus peractis, describatur, ut prius, hyperbole53, cuius diameter54 cl recta diameter55 ln summitas l quae hyperbole56 sit al. // Ibit enim per a quandoquidem az potest rettangolo lzm ut patet per 12am huius.

// Eritque at tangens sectionem, per conversam 37ae huius
quoniam
angolare aperta rettangolo zdt
quadrato dl
aequalia57.
Cumque ab eat per d centrum secabit actas in sectione ipsi ta tangenti parallelos, et58 ideo ad angulum bat ordinate ductas, bifariam singulas, per 47am huius , et perinde ipsa ab diameter erit sectionis.

// Et quoniam ga ad duplam ipsius ad hoc est ab59 sicut60 quadrato zh ad rettangolo dha. //
Atque ratio ga ad ab componitur ex rationibus
graffa aperta ga ad duplam ipsius at
duplae at ad ab vel at ad ad vel zh ad hd
.

// Itemque ratio quadrato zh ad rettangolo dha
componitur ex rationibus
graffa aperta zh ad hd
zh ad ha
.

// Propterea
ratio composita ex rationibus
graffa aperta zh ad hd
zh ad ha
aequalis est
rationi compositae ex rationibus
graffa aperta ga ad duplam at
zh ad hd
.

// Communis auferatur ratio zh ad hd et supererit ga ad duplam at sicut zh ad ha verum zh ad ha sicut61 oa ad ax propter triangolo triangolo similitudinem. Igitur oa ad ax sicut62 ga ad duplam at.

// Quare per 50am huius ipsa ag recta diametros est hyperboles al.

// Rursus ergo factum est: quod faciendum proponebatur.

Inizio della pagina
->