[S:79]

DE SPHAERA SOLIDA

199 Sphaera construatur ex metallo, aliave tenaci materia: in qua statuantur duo puncta diametraliter opposita, qui sint poli zodiaci. Et zodiacus super unum polorum descriptus dividatur in gradus 360 et in 12 signa nominibus adscripti. Mox laminam in semicirculum curvabis: qui polis zodiaci, clavis affixis, per duo foramina insertus applicetur, ita ut super polos ipsos circumvolui possit per totum ambitum zodiaci. 200 Qui semicirculus hinc inde a periferia zodiaci, in 90 gradus distinguatur, ita ut positus super longitudine astri, in termino latitudinis septentrionalis, vel australis indicet astri locum in superficie sphaerae signandum. Hoc modo loca singula stellarum firmamenti per observationem, (ut praecedentis doctrina nos instruit) vel per calculum sive Ptolemaicum, sive Alfonsinum cognita, in superficie sphaerae, ut in caelo iacent disposita locabuntur. 201 Et imagines singularum constellationum graphice depingi poterunt. Mox per polos eclypticae et puncta solstitialia describatur circulus colurum solstitialem repraesentans: et in eo duo puncta per maximam Solis declinationem a polis eclypticae remota referant mundi polos. 202 In quibus duo clavi figantur: super quibus sphaera circunvolui possit inter armillam per gradus divisam, quae meridiani vicem generat: et in meridiani plano fixa statuatur. Sed inter aliam armillam, quae horizontis officio fungatur, in horizontis plano iacentem, elevari ac deprimi possit cum tota sphaera, secundum altitudinem poli cuiuslibet regionis ac loci. 203 Denique opus erit quadrante cuiusdam quartae armillae, qui a vertice horizontis (quod summum in meridiano punctum est) ad horizontem descendens, inque 90 partes divisus, terminet stellarum altitudines supra horizontem. Nam revoluta sphaera, donec stella (cuius nota sit prius altitudo) statuatur in puncto suae altitudinis in periferia dicti quadrantis terminato; iam tota sphaera sistetur, in eo instanti ad situm sphaerae coelestis, hoc est, Firmamenti. 204 Unde tunc constabit in instrumento, quae stellae ad talem horizontem, oriantur, quae occidant, quaeve in meridiano constistant. Item, quae in perpetuum delitescant, et quae occasum nesciant. Et quo pacto, dum poli mundi sistuntur in horizonte (hoc est in sphaera recta) universa astra oriantur, et occidant: et quo demum pacto, dum polus sphaerae collocatur in vertice summo meridiani, dimidium caeli nunquam occidat, ac reliquum dimidium (quoniam ibi Aequator unitur horizonti) nunquam oriatur. 205 Item constabunt stellarum declinationes, ascensiones, arcus diurni ac nocturni: et reliquae reliquorum situum passiones, quae in astronomicis rudimentis exponuntur. Haec ex 8 Magnae ptolemaicae Constructionis. Haec compendio nostro sunt satis. Hinc enim curiosus lector poterit sibi unumquodvis ex dictis instrumentis fabricare. Aut si instrumentum paratum habeat, hinc speculationem ad ingenii sui ornamentum, addiscere, et unum instrumento adcommodare.